Ειδικές μορφές άσθματος

Οι έφηβοι και οι νέοι ενήλικοι είναι μια ιδιαίτερη ομάδα ασθενών με άσθμα, λόγω της ηλικίας τους και των πολλαπλών δραστηριοτήτων τους.

Δεν πρέπει να ξεχνάς ότι το άσθμα είναι μια πάθηση με την οποία μπορείς να ζήσεις μια εντελώς ή σχεδόν φυσιολογική ζωή! Αρκεί να παίρνεις σωστά τα φάρμακά σου και να έχεις μια καλή συνεργασία με το γιατρό σου!

Κάποιοι άνθρωποι στο περιβάλλον σου (φίλοι, δάσκαλοι/καθηγητές, σύντροφοι) μπορεί να αισθάνονται αμήχανα να συζητήσουν για το άσθμα σου. Η επιλογή σε ποιους θα μιλήσεις είναι καθαρά δική σου. Να θυμάσαι πάντα, ωστόσο, ότι το άσθμα δεν είναι αναπηρία ούτε είναι κάτι για το οποίο πρέπει να ντρέπεσαι!

Μπορείς να συζητήσεις το άσθμα σου με το/τη σύντροφό σου ή τους φίλους σου, ώστε να μην ανησυχήσουν χωρίς λόγο εάν εμφανίσεις ένα επεισόδιο δύσπνοιας ή κάποια κρίση και να μπορέσουν να σε βοηθήσουν αν χρειαστεί. Το να μοιραστείς ένα μικρό πρόβλημα υγείας, όπως το άσθμα, με τους κοντινούς σου ανθρώπους μπορεί να σε φέρει πιο κοντά και να σε βοηθήσει να αποκτήσεις πιο στενή σχέση μαζί τους.

Σε μετακινήσεις και αλλαγή περιβάλλοντος, ακόμα και για μικρό χρονικό διάστημα, να παίρνεις μαζί σου τα φάρμακά σου. Πάντοτε να θυμάσαι τους παράγοντες που επιδεινώνουν το άσθμα σου (π.χ. τροφές, γύρεις κ.λπ.), ώστε να τους αποφεύγεις έγκαιρα εάν χρειαστεί.

Εάν εμφανίζεις συμπτώματα άσθματος κατά την έντονη άσκηση μπορεί να σε βοηθήσει εάν πάρεις το ανακουφιστικό σου φάρμακο πριν την άσκηση.

Πολλοί διάσημοι πολιτικοί, καλλιτέχνες και αθλητές έχουν άσθμα και το δηλώνουν δημόσια!

Κάθε ασθενής με άσθμα είναι διαφορετικός και αντιμετωπίζει το άσθμα του διαφορετικά – οι περισσότεροι πάντως απολαμβάνουν τη ζωή και τις σχέσεις τους με κάθε τρόπο και χωρίς σοβαρούς περιορισμούς.

Γίνε κι εσύ ένας νέος ασθενής με άσθμα και φυσιολογική ζωή με τη σωστή λήψη των φαρμάκων σου και τη σωστή συνεργασία με το γιατρό σου!

Το άσθμα και οι στόχοι της θεραπείας του σε γενικές γραμμές δεν διαφέρουν στους ηλικιωμένους σε σχέση με τους νεότερους ασθενείς. Μερικές βασικές διαφορές είναι οι παρακάτω:

• Οι ασθενείς μεγάλης ηλικίας εμφανίζουν συχνά συνυπάρχοντα νοσήματα, όπως καρδιολογικά προβλήματα, σακχαρώδη διαβήτη ή νευρολογικές παθήσεις. Συχνά τα φάρμακα του άσθματος αλληλεπιδρούν με τη θεραπεία αυτών των καταστάσεων και δημιουργούν παρενέργειες (π.χ. αρρυθμίες) πιο συχνά από τους νεότερους ασθενείς.
• Το άσθμα στους ηλικιωμένους συχνά δεν σχετίζεται με αλλεργίες και η αντιμετώπισή του είναι δυσκολότερη σε σχέση με τους νεότερους ασθενείς. Συχνά, επίσης, η ανταπόκριση στα φάρμακα είναι περισσότερο περιορισμένη.
• Φάρμακα που μπορεί να επιδεινώνουν το άσθμα (όπως β-αποκλειστές, ασπιρίνη και μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη) θα πρέπει να αποφεύγονται. Είναι απαραίτητο να ενημερώνεται ο γιατρός για όλα τα φάρμακα που λαμβάνει ο ασθενής ώστε να αποφεύγονται πιθανές αλληλεπιδράσεις.
• Συχνά οι ηλικιωμένοι ασθενείς πάσχουν από χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) και όχι από άσθμα. Η ΧΑΠ είναι μια τελείως διαφορετική πάθηση που οφείλεται κυρίως στο κάπνισμα και δεν πρέπει να συγχέεται με το άσθμα.
• Η δύσπνοια μπορεί να οφείλεται στο άσθμα, αλλά πολλές φορές έχει άλλη αιτιολογία (π.χ. καρδιολογικές παθήσεις). Η καλή συνεργασία του ασθενούς με το γιατρό θα βοηθήσει να ξεχωρίσει κανείς τα διαφορετικά αίτια δύσπνοιας και τα μέτρα που θα πρέπει να λάβει κάθε φορά.
• Οι ερεθιστικοί παράγοντες στο περιβάλλον (π.χ. το κάπνισμα, ενεργητικό ή παθητικό) θα πρέπει να αποφεύγονται, όπως και στους ασθενείς με άσθμα κάθε ηλικίας.

Σε ασθενείς μεγάλης ηλικίας είναι συχνά απαραίτητη η συνεργασία γιατρών διαφορετικών ειδικοτήτων για την καλύτερη και πιο ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του άσθματος σε συνδυασμό με τις συνυπάρχουσες παθήσεις.

Μερικοί ασθενείς με άσθμα μπορεί να εμφανίζουν κρίσεις άσθματος μετά από λήψη ασπιρίνης. Οι κρίσεις αυτές είναι συχνά πολύ σοβαρές και απειλητικές για τη ζωή.

Μπορεί να εμφανιστούν και όταν ένας ασθενής με άσθμα λάβει μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (π.χ. ιβουπροφένη, δικλοφενάκη, ναπροξένη), που χρησιμοποιούνται συχνά σε παθήσεις των αρθρώσεων και για τον πόνο.

Η ευαισθησία στην ασπιρίνη είναι συχνότερη σε ασθενείς με άσθμα μεγαλύτερης ηλικίας και είναι συνηθέστερη σε ασθενείς με σοβαρό άσθμα. Στην Ελλάδα η ευαισθησία στην ασπιρίνη δεν είναι τόσο συχνή όσο σε κάποιες χώρες του εξωτερικού (π.χ. Πολωνία).

Εάν εμφάνισες κάποτε κρίση άσθματος μετά από χρήση ασπιρίνης ή αντιφλεγμονωδών φαρμάκων θα πρέπει να συμβουλευθείς το γιατρό σου για το ποια παυσίπονα μπορείς να παίρνεις. Κατά κανόνα η παρακεταμόλη είναι ασφαλής, όπως και κάποια ειδικά αντιφλεγμονώδη με διαφορετικό μηχανισμό δράσης (π.χ. σελεκοξίμπη).

Οι ασθενείς με άσθμα από ευαισθησία στην ασπιρίνη μπορεί να ωφεληθούν από μια ειδική κατηγορία φαρμάκων, τα αντιλευκοτριένια. Εάν κάποιος ασθενής με άσθμα από ευαισθησία στην ασπιρίνη πρέπει να πάρει ασπιρίνη ή μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη για λόγους υγείας, μπορεί να υποβληθεί σε απευαισθητοποίηση στην ασπιρίνη από εξειδικευμένο αλλεργιολόγο.

Το σοβαρό άσθμα αφορά μια μικρή ομάδα ασθενών με βρογχικό άσθμα που η νόσος τους δεν μπορεί να ελεγχθεί παρά τη θεραπεία που λαμβάνουν, η οποία κατά κανόνα περιλαμβάνει υψηλές δόσεις εισπνεόμενων φαρμάκων. Συνήθως οι ασθενείς αυτοί κάνουν συχνές παροξύνσεις και χρειάζεται συχνά να πάρουν κορτιζόνη από το στόμα, ενώ κάποιοι από αυτούς έχουν μόνιμα χαμηλές τιμές στη σπιρομέτρηση τους.

Για να χαρακτηρίσουμε ένα ασθενή ότι πάσχει από σοβαρό άσθμα πρέπει να έχουμε πρώτα σιγουρευτεί ότι δεν πάσχει από άλλη νόσο, ότι έχει αντιμετωπίσει νοσήματα που μπορεί να επηρεάζουν το άσθμα (όπως η γαστροισοφαγική παλινδρόμηση, η χρόνια ρινοκολπίτιδα κ.λπ.), ότι έχει ελεγχθεί η έκθεση σε ερεθιστικούς παράγοντες και αντίξοες περιβαντολλογικές συνθήκες, ότι παίρνει τακτικά τα εισπνεόμενα φάρμακά του, και τέλος ότι παρακολουθείται από ειδικό κέντρο με εμπειρία στο σοβαρό άσθμα και για τουλάχιστο 6 μήνες.

Η θεραπεία για αυτούς τους ασθενείς δεν διαφέρει κατά πολύ από τις ηπιότερες μορφές άσθματος με βασική διαφορά όμως την αυξημένη δοσολογία των φαρμάκων και τους αυξημένους συνδυασμούς αυτών. Για τους ασθενείς αυτούς σημαντική θεραπευτική επιλογή εφ’ όσον πληρούν συγκεκριμένες προυποθέσεις είναι οι βιολογικοί παράγοντες.

Είναι γνωστό ότι η διάκριση του άσθματος από τη ΧΑΠ μπορεί να είναι προβληματική, ιδιαίτερα σε καπνιστές και μεγαλύτερους ηλικιακά ασθενείς. Επίσης ένα σημαντικό ποσοστό των ασθενών που εμφανίζονται με συμπτώματα χρόνιας αποφρακτικής νόσου των αεραγωγών έχουν χαρακτηριστικά τόσο άσθματος όσο και ΧΑΠ.

Έτσι λοιπόν, το άσθμα και η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) αναγνωρίζονται πλέον ως αλληλεπικαλυπτόμενες ασθένειες άσθματος-ΧΑΠ (Asthma-COPD overlap, ACO). Είναι κλινικά σημαντικό να αξιολογηθεί εάν οι ασθενείς με άσθμα έχουν ταυτόχρονα στοιχεία ΧΑΠ, καθώς οι ασθενείς αυτοί εμφανίζουν συχνότερες παροξύνσεις και χρήση υπηρεσιών υγείας, πτωχότερη ποιότητα ζωής και ταχύτερη έκπτωση πνευμονικής λειτουργίας συγκριτικά με ασθενείς που έχουν μόνο άσθμα ή μόνο ΧΑΠ.

Το ποσοστό των ασθενών με τη συνύπαρξη των δύο νόσων ποικίλει στις διάφορες επιδημιολογικές μελέτες και επηρεάζεται από τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται.

Όσον αφορά τη θεραπεία των ασθενών αυτών, αν ο ασθενής έχει άσθμα και υπάρχει αβεβαιότητα για τη διάγνωση της ΧΑΠ θα πρέπει να λαμβάνει καταρχήν θεραπεία για άσθμα και οπωσδήποτε εισπνεόμενα κορτικοειδή. Και στη συνέχεια μπορεί να χρειαστεί βρογχοδιασταλτικά.

Αν ο ασθενής έχει ΧΑΠ θα πρέπει να λαμβάνει βρογχοδιασταλτικά ή σταθερό συνδυασμό βρογχοδιασταλτικών με εισπνεόμενα κορτικοειδή αλλά όχι εισπνεόμενα κορτικοειδή ως μονοθεραπεία.

Επίσης στη διαχείριση όλων των ασθενών θα πρέπει να περιλαμβάνεται διακοπή καπνίσματος, θεραπεία συνοδών νοσημάτων, εμβολιασμοί, φυσική δραστηριότητα και για του ασθενείς με ΧΑΠ ή συνύπαρξη άσθματος και ΧΑΠ πνευμονική αποκατάσταση.